Blij, trots en ook tevreden ben ik met de onderscheiding Kei van een journalist 2016, 1 december 2016 uitgereikt in Amersfoort. De gemeentelijke prijs is een onderscheiding voor de beste journalistieke productie en die heb ik gewonnen met de combinatie van een boek en artikelenserie over het slepende conflict tussen de gemeente en ondernemer Hans Vahstal; een kwestie die Amersfoort al ruim dertig jaar in de greep houdt.

Meedoen aan zo’n competitie betekent dat je er rekening mee moet houden dat je kunt winnen. Zeker toen bleek dat ik was doorgedrongen tot de drie genomineerden, werd het tijd om een toespraakje voor te bereiden. Hieronder staat de tekst.

Dank aan de jury voor deze mooie woorden en de prachtige prijs.

Het was spannend, want ik had gedegen concurrentie. Guido en Bram met hun onovertroffen inkijkjes in het straatleven, en de getalenteerde Artwin Kreekel die deze prijs zeker een keer gaat winnen. Het is een eer om in zulk gezelschap op het podium te staan.

Journalistiek is teamwork. Ik wil daarom graag de mensen noemen die het mogelijk maakten om mijn onderzoek te doen naar de moeizame relatie tussen de gemeente Amersfoort en ondernemer Vahstal. Allereerst Arjeh Kalmann, de onvermoeibare inspirator van de stichting Regionaal Spitwerk, die de eerste stappen zette om de onvoorwaardelijke medewerking van Vahstal te krijgen; een essentieel punt. Dank dus ook aan Vahstal, die het avontuur aandurfde om zijn positie te laten beschrijven zonder invloed uit te kunnen oefenen op het eindresultaat. Let wel, dit gaat over de man die vaak eerder dan zijn werknemers op het bouwterrein verschijnt, nog voor zonsopgang, om alles in de gaten te houden.

Dank ben ik ook verschuldigd aan Daan Bleuel, die bij De Stad Amersfoort zijn nek uitstak en een serie artikelen bestelde over dit niet bepaald gemakkelijke onderwerp. Daarmee maakte hij de subsidieaanvraag mogelijk bij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten; een groot onderzoeksjournalistiek project is veel werk en dat is niet te financieren zonder bijdragen van fondsen. En dan noem ik natuurlijk ook de regeling van de gemeente Amersfoort voor de ondersteuning van mediaproducties. Blijf daar vooral mee doorgaan.

Nog meer dank. Aan Peter en Eddy van Brayn voor de boekverzorging, aan Peter, Gerard en Paul van Spitwerk om het waar nodig bijsturen van Arjehs ambities, aan al die mensen die zich lieten interviewen over Vahstal en de gemeente, aan Archief Eemland en speciaal Henk van Tilburg die foto’s en documenten opdiepte, aan Bep van Ee vanwege de mooie vormgeving in De Stad Amersfoort, aan Marco Hofsté voor de fraaie foto op de omslag van het boek. Aan de collega’s van AD Amersfoortse Courant die genereus óók losse artikelen plaatsten. En aan mijn geliefde Gemma die mijn aandacht vaak moet delen met dit type projecten.

Maar dat is nog niet alles wat ik wilde zeggen.

Journalistiek is teamwork, maar dat team kan het niet alleen. Het klinkt misschien hoogdravend als ik de woorden ‘waakhond van de democratie’ in de mond neem, maar in mijn beleving is die functie van de media in deze tijd van feitenvrije discussies des te harder nodig. Dat vraagt tegelijkertijd veel van de journalistiek: we moeten zorgvuldig zijn en ons niet neerleggen bij gemakkelijke antwoorden. En als we inderdaad die waakhond willen zijn, dan vereist dat ook eerbied voor de democratie zelf. Terwijl we tegelijkertijd kritisch moeten zijn op de manier van werken van personen en instellingen binnen het democratisch bestuur. Een waakhond blaft bij onraad, maar bijt alleen als het niet anders kan.

Die waakhondfunctie vraagt ook wat van u, degenen die de democratie zo goed en zo kwaad als het kan proberen uit te voeren. Uw waakhond heeft voedsel nodig. Fysiek voedsel doordat u abonnee of adverteerder bent, of projecten steunt via crowdfunding, of losse artikelen afrekent in Blendle. Maar de waakhond heeft ook geestelijk voedsel nodig. U kunt de journalistiek in uw stad steunen door te lezen en mee te praten in de maatschappelijke discussie, maar zeker ook door informatie met de media te delen. Journalisten doen graag alsof zij het laatste nieuws als eerste weten en er gisteren reeds over schreven, het motto van de sociëteit van de Haagse kaasstolp, Nieuwspoort. Maar het laatste nieuws heeft tegenwoordig zo veel schuilplaatsen dat het lang niet altijd naar buiten komt zonder uw actieve betrokkenheid, die begint bij het antwoorden op journalistieke vragen. Natuurlijk, u mag vinden dat het vroeger beter was, maar de media van vandaag zijn waar we het mee moeten doen totdat iemand iets beters bedenkt.

Wees dus beducht voor de journalistieke waakhond, maar vergeet het beest niet te voederen met uw betrokkenheid. Dan staat hier volgend jaar weer een Kei van een Journalist die de prijs dubbel en dwars verdient.

Dank u wel.