In een achteloos tussenzinnetje onthulde gemeentelijk advocaat Remko Wijling bij de rechtbank in Utrecht het angstvallig geheim gehouden bedrag waar de zaak-Vahstal om draait. De gemeente Amersfoort kan voor 48 miljoen euro exclusief rente het schip in gaan als de claim van de ondernemer volledig wordt toegewezen.
Een opmerkelijke stap tijdens de openbare rechtszaak, en met gevolgen: na de onthulling over de schadeclaim van de ondernemer moest Amersfoort ook de eigen inzet prijsgeven. Tegen het einde van de zitting vroeg rechter René Steenbergen welk bedrag de gemeente zelf redelijk vindt als vergoeding voor de door Vahstal misgelopen gelegenheden om woningen te ontwikkelen en te bouwen. Daar was Wijling minder specifiek over: “Een factor tien minder.”
- De zaak-Vahstal in een notendop
- Jaren tachtig: stad belooft ondernemer bouwkansen als hij grond inlevert in Centraal Stadsgebied
- Over die bouwkansen worden gemeente en ondernemer het niet eens
- Na intensieve bemiddeling staat een akkoord op papier in 1998
- In 2001 volgt mondeling akkoord over details, maar dat wordt niet uitgewerkt tot een getekende overeenkomst
- Vahstal zet ander project in als breekijzer om gemeente te dwingen, wat in 2005 leidt tot nieuw akkoord en het begraven van de strijdbijl
- Uitwerking van akkoord uit 2005 mag 10 jaar duren, maar loopt grotendeels uit op mislukking
- Vahstal wijt dit aan ambtelijke tegenwerking en roept eind 2015 de arbitrageregeling in
- Meer over het verleden bij De Stadsbron en in mijn boek Vahstal versus Amersfoort.
Dat Amersfoort schadevergoeding moet geven, staat vast sinds drie experts eind 2020 bepaalden dat de stad Vahstal de bouw van 244 woningen door de neus heeft geboord door ‘ontoerekenbaar’ tekort te schieten. Dat leek het slot van zo’n 35 jaar strijd, maar niets bleek minder waar. De eerste maanden van 2021 besteedde het stadsbestuur aan wonden likken, vervolgens kwam een poging tot minnelijk overleg op gang en in het najaar liep dat op niets uit.
Vermeerderd inzicht niet gewenst
“Een nieuw moment om de knopen te tellen,” zei rechter Steenbergen bij de start van de zitting van 12 oktober, maar zo bleken Vahstal en de gemeente niet in de wedstrijd te zitten. Amersfoort wil dat de Utrechtse rechtbank de einduitspraak in de arbitrage uit 2020 vernietigt. In het werk van de drie arbiters hebben de gemeentelijke adviseurs en juristen verschillen gevonden tussen de eerste tussenbeslissing en de einduitkomst. Dat kan niet worden beoordeeld als vermeerderd inzicht in de periode van vijf jaar dat de arbitrage heeft geduurd, bleek de opvatting van het stadsbestuur. Sterker nog, dit verschil maakt volgens Wijling en Amersfoort het hele oordeel ongeldig. Gevolg: dan is de zaak-Vahstal terug bij af en moeten er opnieuw deskundigen worden gevonden voor een volgende ronde beoordelingen van de oude afspraken en contracten. In de gesloten overeenkomsten tussen Vahstal en de gemeente staat namelijk dat bij meningsverschillen alleen arbitrage uitkomst mag bieden.
Team-Vahstal verwijt de gemeente dat ze probeert de procedure bij de rechtbank in te zetten als een vorm van hoger beroep – wat niet is toegestaan bij arbitragebeslissingen. Alleen als de arbiters aantoonbaar slecht werk hebben geleverd, kan de rechter het oordeel terzijde schuiven. Maar de gemeente heeft geen fouten met ongunstige invloed kunnen aanwijzen, betoogde Vahstals advocaat Mark Moolhuizen. “De gemeente is het gewoon niet eens met de uitspraak. Het net sluit zich, dit is laatste wanhoopspoging van gemeente om er onderuit te komen.”
Weg geheimhouding
Het daadwerkelijke sluiten van het net gebeurt op een ander speelveld, de zogeheten schadestaatprocedure. Die is niet openbaar. De gemeente heeft daarom op alle stukken rond de schadestaat geheimhouding opgelegd aan de gemeenteraad, zowel het eigen materiaal als de documenten die Vahstal heeft neergelegd.
Waarom noemt de Amersfoortse advocaat dan toch in een openbare zitting het bedrag dat Vahstal eist? Daar wilde Wijling na afloop geen antwoord op geven. Was het een ongelukje in het vuur van het betoog, of een manier om de tegenpartij in diskrediet te brengen? Op de pleitaantekeningen van Wijling stond vermeld dat het claimbedrag vertrouwelijke informatie was, dus de advocaat wist met welk vuur hij speelde.
Vahstals advocaat Moolhuizen greep de onthulling aan om nog maar eens te benadrukken dat de gemeente de komende miljoenenstrop aan zichzelf te wijten heeft: “Als de gemeente de overeenkomst was nagekomen door bouwgrond te leveren, was de schade nul komma nul euro geweest. Al dat traineren verveelvoudigt het bedrag, een onvoorstelbare verkwisting van publieke middelen.”
Zorgen om gemeenschapsgeld
Daar ziet ook de rechtbank een knelpunt, bleek na een kwartiertje schorsing. Rechter Steenbergen: “Er zal een bedrag moeten worden betaald en gezien de grootte is alleen de rente al een punt. Elk uitstel maakt de vordering snel hoger. Wij maken ons zorgen, want dit gaat over gemeenschapsgeld, maar het is aan de gemeente om te bepalen welke stappen ze nu neemt.”
De aanmoediging om er ter plekke samen uit te komen viel in dorre aarde. “No way,” mompelde een stadhuisambtenaar die als toehoorder aanwezig was en daar kwam het antwoord van de gemeentelijke advocaat ook op neer.
Uitstel is geen afstel
Of de rechtbank de arbitragebeslissing vernietigt zal blijken uit het vonnis dat 17 november wordt verwacht. Voorspellen is riskant, zeker in de zaak-Vahstal, maar ook als de arbitrage standhoudt valt er voor Amersfoort nog heel wat te procederen zolang de gemeente dat wil. De volgende mondelinge behandeling van de schadestaatprocedure, achter gesloten deuren, staat op de agenda in december. Uitspraken in zo’n procedure kunnen beide partijen aanvechten in hoger beroep, eerst bij het gerechtshof en dan bij de Hoge Raad. In dit rechtsgebied kunnen zulke procedures jaren duren. Dat lijkt gunstig, maar van uitstel komt niet altijd afstel. Of het de moeite waard is door te procederen, wordt een afweging voor de Amersfoortse gemeenteraad – die daar vermoedelijk eerst achter gesloten deuren over zal vergaderen voor er een beslissing valt.
Vahstals advocaat Moolhuizen heeft er geen hoge verwachtingen van, zei hij tegen de rechtbank: “De gemeente kan niks, durft niks en wil niks. Dus moet de rechtbank een oordeel geven en vervolgens zal ook in de schadestaat tot het einde worden geprocedeerd.”
- Waar is die 5 tot 48 miljoen voor?
- Vahstal ontwikkelt en bouwt woningen in de vrije sector en de luxe vrije sector
- Ook realiseert hij combinaties van hotel, horeca, kantoor en woningbouw zoals het oppidium bij het Eemplein, de supermarkt aan Ierse Pond en het komende hotel Vathorst bij de Bergpas
- Ontwikkelaars kunnen per woning naar schatting 50 tot 100.000 euro rendement maken, dit bedrag is in een eerdere procedure genoemd
- Op basis van de volgens de arbitrage gemiste 244 woningen zou de schade neerkomen op 25 miljoen euro
- Daarnaast is ook andere schade denkbaar, zoals vergeefse ontwerpkosten, procedurekosten, reputatieschade, personeelsinzet
- De berekening van 48 miljoen moet onderbouwd zijn in de geheime stukken binnen de schadestaatprocedure
- Hoe de gemeente Amersfoort op 5 miljoen schade komt is niet bekend
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
