Opeens ontbrak één titel in de zoekresultaten van databank LexisNexis: Het Financieele Dagblad. Opzet of een technische fout, vroeg ik me af. Het bleek allemaal te draaien om privacy en controle. Resultaat: wie nu zonder persoonlijk abonnement het FD wil raadplegen, moet de papieren krant inzien in de bibliotheek.
Voor Villamedia schreef ik een beknopte samenvatting van de beslissingen waardoor FD mediagroep nu als enige Nederlandse nieuwsorganisatie ontbreekt in ‘het meest complete contentaanbod van Nederland’, zoals LexisNexis zichzelf omschrijft. De details volgen hieronder, met de mogelijkheid om bij te dragen aan de kosten van mijn journalistieke werk.
Vanwege onenigheid over de privacy van de gebruikers zijn studenten en freelancers hun toegang tot het FD kwijt. LexisNexis registreert geanonimiseerd gebruik: het openen van een volledige tekst en downloads tellen mee. De uitgever krijgt aantallen clicks geleverd per type abonnement of afnemende organisatie, maar geen persoonsgegevens.
DPG en Mediahuis nemen daar genoegen mee, voor FD is het onvoldoende. De uitgever wil zelf in kunnen grijpen als de toegang wordt misbruikt, bijvoorbeeld doordat medewerkers of studenten hun inloggegevens delen. Commercieel directeur Job van Wagensveld van FD Mediagroep: “Wij willen kunnen traceren waar dat zit. Als op 1 account een artikel 40 keer wordt gelezen is de gebruiker zo dement als een deur of er is iets anders aan de hand.”
FD-artikelen zitten nog wel in de database van LexisNexis, maar de toegang is beperkt tot organisaties die ook een contract met FD Mediagroep afsluiten. Dat zijn bijvoorbeeld banken en advocatenkantoren. Voor de freelancers van NVJ en Auteursbond is niet onderhandeld over FD-toegang. Van Wagensveld: “Als er behoefte aan bestaat, moeten we dat gesprek hebben.”
Onderwijs ziet gevaar voor privacy
Wij gooien onze studenten niet voor de bus, ook als ze hele domme dingen doen
Met de universiteiten en hogescholen is wel onderhandeld, drie jaar lang. Tijdens die periode bleef het FD toegankelijk via Nexis Uni, het collectieve abonnement voor het hoger onderwijs waarvan ook de opleidingen journalistiek gebruikmaken. De eis van FD om misbruik aan te kunnen pakken zonder tussenkomst van de opleidingen was een breekpunt. De gezamenlijke inkooporganisatie van het hoger onderwijs, SURF, ziet zo’n afspraak als een schending van de privacyregels.
“Dat zou het in theorie mogelijk maken dat het FD een advocaat achter een van onze studenten aanstuurt”, zegt Raymond Snijders van hogeschool Windesheim en een van de onderhandelaars. “Wij gooien onze studenten niet voor de bus, ook als ze hele domme dingen doen. Bij vermoed misbruik leggen we contact en we kunnen een proportionele maatregel nemen. In het hoger onderwijs accepteren we de verantwoordelijkheid voor de diensten die wij op het netwerk aanbieden.”
Essentiële bronnen voor docenten
Alleen onze financiële opleidingen accepteren de aansprakelijkheid
Onderhandelaar Snijders kreeg bij Windesheim als senior informatiebemiddelaar ook de gevolgen van de breuk op zijn bordje: drie financiële opleidingen kwamen meteen in de problemen omdat FD-artikelen onderdeel zijn van het lesmateriaal. Namens die drie sloot hij voor Windesheim toch een directe overeenkomst met FD Mediagroep af. “Daarin accepteren de opleidingen de aansprakelijkheid. De directeur is contactpersoon als er iets onbetamelijks zou gebeuren.”
Voor studenten journalistiek en andere Windesheim-opleidingen in Zwolle blijven FD-artikelen buiten bereik. Uit die hoek heeft Snijders geen klachten gekregen.
Bij de opleidingen journalistiek in Tilburg en Utrecht is de ontoegankelijkheid van het FD nog geen grote zorg. Als iets ontbreekt tussen een groot aantal zoekresultaten valt dat niet meteen op, zegt docent digitale journalistiek, innovatie en cultuur Inge Beekmans van de Fontys Hogeschool. Bij haar vak ‘frames herkennen en analyseren’ was het dit jaar geen struikelblok.
Els Diekerhof, die in Utrecht zes jaar lang studenten inhoudsanalyses van kranten liet maken, heeft in die periode geen enkele keer het FD als bron langs zien komen. Haar collega Jaco Boer: “Dat het FD er niet meer in zit is nieuw voor mij. Studenten gebruiken Nexis Uni intensief om zich in te lezen in hun onderwerp. Dat het FD daaruit verdwijnt, is uit oogpunt van pluriformiteit en een zo breed mogelijke beschikbaarheid van bronnen natuurlijk te betreuren.”
Meer dan een toekomstige klantenkring
De fans weten ons te vinden
De uitgever betreurt de situatie net zo goed, zegt Van Wagensveld: “Wij vinden het ook heel belangrijk dat medewerkers en studenten toegang hebben tot FD. Het is niet alleen een toekomstige klantenkring, maar ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. En ons aanbod is in overeenstemming met de privacywetgeving.”
Sommige opleidingen komen net als het drietal van Windesheim terug, zegt hij. “De fans weten ons te vinden.” Na het afsluiten van een contract krijgen studenten en medewerkers met hun inloggegevens van hogeschool of universiteit toegang tot de website van FD. Daar kunnen ze het nieuws en het archief raadplegen. “In de opmaak zoals door de redactie bedoeld.” Toch liever de platte tekst zoals in LexisNexis? Zo’n voorkeur kan de gebruiker zelf instellen.
Het zou een fikse klus zijn om dit voor heel Nederland per opleiding in het hoger onderwijs te regelen, ziet de commercieel directeur. “Wij doen het ook liever in een keer via SURF, zolang altijd duidelijk is wie onze content gebruikt. Om dat te bereiken zal er ergens water bij de wijn moeten.”
Voorwaarden niet te handhaven
Ik zie eigenlijk een Grand Canyon aan misvattingen over de principes rond privacy en aansprakelijkheid
Volgens onderhandelaar Snijders van Windesheim valt zijn oplossing voor duizend studenten van drie opleidingen niet op te schalen naar heel Windesheim (26.000 studenten) en zeker niet naar het hele hoger onderwijs met 750.000 studenten. SURF kan de aansprakelijkheid niet op zich nemen, afspraken per opleiding zijn te veel werk. “En voorwaarden die niet te handhaven zijn, gaan we niet tekenen. Ik zie eigenlijk een Grand Canyon aan misvattingen over de principes rond privacy en aansprakelijkheid in dit dossier. Ik hoop op een nieuwe vruchtbare dialoog om hieruit te komen.”
Redacties die het FD vaak raadplegen, hebben een abonnement. Daarmee zijn de actuele verslaggeving en het archief toegankelijk voor de afdeling documentatie, als die bestaat. Regionale en kleine landelijke dagbladen beschikken daar allang niet meer over. In dat geval kan de krant ervoor kiezen om het abonnement voor specifieke redacteuren te vergoeden (vanaf 52 euro per maand).
Geblokkeerde accounts
De omweg: even een collega vragen
FD houdt het gebruik van de inloggegevens scherp in de gaten, merkten dagbladredacteuren de afgelopen jaren. Als er te vaak vanaf verschillende computers werd ingelogd, volgde een blokkade. De oplossing ligt voor de hand: een redacteur die toegang tot het FD slechts enkele keren per jaar nodig heeft, verzoekt een collega met inlog om de artikelen op te vragen. Tot dit voorjaar werden ook wel connecties in het onderwijs ingezet.
Zelfs freelancers die af en toe voor FD schrijven zijn aangewezen op hun netwerk. FD-abonnees kunnen enkele artikelen per maand delen, met een maximum aan het aantal meelezers. Dan zijn er nog de minder legale opties, websites die de betaalmuur omzeilen en zich presenteren als een openbaar archief.
Freelancers en studenten hebben voor incidentele toegang tot het FD inclusief gebruiksgemak nog één optie: een proefabonnement afsluiten. Soms geeft de uitgever die vrijwel weg: een maand voor 1 euro. Tegen de einddatum volgen uiteraard wel e-mails en telefoontjes van de afdeling marketing.
LexisNexis voor freelancers: kranten, opiniebladen, vaktijdschriften en meer
- De titels van de grote uitgevers DPG en Mediahuis zitten zonder extra voorwaarden wel in LexisNexis voor freelancers.
- Ook gespecialiseerde uitgaven (Nederlands Dagblad, Reformatorische Dagblad) zijn toegankelijk, net als een schare vaktijdschriften (Boerderij, Cobouw) en opiniebladen (EW, Vrij Nederland).
- De duurdere internationale variant het abonnement voegt daar nog duizenden titels aan toe plus toegang tot basisgegevens over de kerncijfers van ondernemingen.
- Geïnteresseerden in financiële verslaggeving vinden hier niet alles van hun gading: The Financial Times en The Wall Street Journal vallen bijvoorbeeld buiten het pakket.
- Voor leden Auteursbond: https://auteursbond.nl/freelance-journalisten/nieuwsdatabank-lexisnexis/
- Voor leden NVJ: https://nvj.nl/diensten/ondernemerschap/tools/lexisnexis
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.